Gaslighting, bir kişinin başka bir kişinin gerçeklik algısını ve güvenini manipüle etmeye çalıştığı, psikolojik ve duygusal bir istismar türüdür. Terim, 1938’de yayımlanan “Gas Light” adlı bir oyun ve ardından 1944’te çekilen aynı adlı bir film temel alınarak oluşturulmuştur. Filmde erkek, eşinin zihnini manipüle etmek ve onu deli olduğuna inandırmak için gaz lambalarının ışığını sürekli olarak değiştirir.
Gaslighting, güç ve kontrol kazanmak için kullanılan bir taktiktir ve genellikle zorbalık, duygusal istismar ve narsisistik kişilik bozukluğu gibi durumlarla ilişkilendirilir. Gaslighting’in başlıca belirtileri şunlardır:
- Gerçekliği sorgulamaya sevk etme: Gaslighting yapan kişi, hedefin gerçeklik algısını sürekli olarak sorgulamasına neden olarak, onu kendi düşüncelerine ve hafızasına güvensiz hissettirir. Bu, hedefin kendine güvenini ve otonomisini zayıflatır.
- Yalan söyleme ve inkar etme: Gaslighting yapan kişi, hedefin hatıralarını ve duygularını inkar ederek veya yalan söyleyerek, hedefin gerçeklik algısını bozar.
- İstismarı normalleştirme: Gaslighting yapan kişi, hedefin yaşadığı istismarı küçümseyerek veya normalleştirerek, hedefin duygularını geçersiz kılar ve deneyimlerini sorgular.
- İstismarın suçunu hedefe yıkma: Gaslighting yapan kişi, hedefin yaşadığı istismarın suçunu ona yükleyerek, hedefin kendini suçlu ve kusurlu hissetmesine neden olur.
Gaslighting’in etkileri, hedefin özgüveninin azalması, sürekli şüphe, kaygı ve depresyon gibi duygusal sorunlar yaşamasına neden olabilir. Ayrıca, gaslighting, hedefin sağlıklı ilişkiler kurma ve sürdürme becerisini etkileyebilir.
Gaslighting’i fark etmek ve başa çıkmak için şu adımları izleyebilirsiniz:
- Gaslighting’in farkında olun ve belirtilerini öğrenin.
- Güvendiğiniz arkadaşlar, aile üyeleri veya profesyonel bir danışmanla konuşun.
- Duygularınızı ve deneyimlerinizi yazılı olarak kaydedin.
- Kendinize güvenmeye çabalayın ve duygularınızı geçersiz kılan kişilerden uzak durun.
Gaslighting, psikolojik istismarın önemli bir türüdür ve farkında olmak, hedefin deneyimlerini anlamak ve başa çıkma stratejileri geliştirmek için önemlidir. İşte gaslighting ile başa çıkmak için kullanabileceğiniz bazı ek stratejiler:
- Sınırlar belirleyin: Gaslighting yapan kişiyle etkileşiminizi sınırlandırın ve onların davranışlarını kabul etmeyeceğinizi belirtin. İstismarın devam etmesine izin vermeyin ve sınırlarınızı koruyun.
- Destek grubu oluşturun: Gaslighting’e maruz kalan diğer kişilerle iletişim kurarak, deneyimlerinizi paylaşın ve birbirinize destek olun. Bir destek grubu, duygularınızın ve deneyimlerinizin geçerli olduğunu anlamanıza yardımcı olabilir.
- Kendinizi güçlendirin: Gaslighting’in etkilerini azaltmak için, özgüveninizi artırmaya ve duygusal sağlığınıza odaklanmaya çalışın. Hobi ve aktivitelere katılın, yeni beceriler öğrenin ve kendinizi olumlu bir çevreyle çevreleyin.
- Profesyonel yardım alın: Gaslighting’in etkileri ciddi ve kalıcı olabilir. Terapi veya danışmanlık, gaslighting’in etkilerini anlamak ve başa çıkmak için güçlü bir araçtır. Profesyonel bir danışman, duygularınızı ve deneyimlerinizi doğrulamanıza ve sağlıklı başa çıkma stratejileri geliştirmenize yardımcı olabilir.
Sonuç olarak, gaslighting, bireylerin gerçeklik algısını ve güvenini hedef alarak duygusal istismar etmeye çalışan zararlı bir taktiktir. Bu tür istismarın farkında olmak ve başa çıkma stratejileri geliştirmek, hedeflerin sağlıklı ve güçlü bir yaşam sürdürmelerine yardımcı olabilir. Gaslighting’e maruz kalmışsanız, unutmayın ki duygularınız ve deneyimleriniz geçerlidir ve destek alarak bu zorlu sürecin üstesinden gelebilirsiniz.
Yeni yazılardan haberdar olmak için e-posta listeme kayıt olabilirsiniz. Aşağıdaki kutucuğa e-posta adresinizi yazıp kaydol tuşuna basarsanız her yazı yayınlandığında otomatik olarak bilgilendirileceksiniz.
Anıl Yılmaz
Uzm. Psikolog & Psikoterapist
