Yas, kayıp ve ayrılıklarla baş etme sürecinde yaşadığımız doğal bir duygusal tepkidir. Yas psikolojisi, ölüm, ilişki bitişi, iş kaybı gibi önemli yaşam olayları sonrası yaşanan duyguları, düşünceleri ve davranışları inceler. Bu yazıda, yas sürecini ve bu zorlu dönemi atlatmaya yardımcı olabilecek başa çıkma stratejilerini ele alacağız.
Yas Sürecinin Aşamaları
Yas sürecinin beş aşaması vardır. Bu aşamalar, her ne kadar her bireyde farklı şekillerde ve sürelerde yaşansa da, kayıp ve ayrılıkların ardından genellikle yaşanan duygusal süreçleri temsil eder.
- İnkar: İnkar aşamasında, birey kaybın gerçekliğini kabullenmekte zorlanır ve yaşanan olayı inkar eder. Bu aşama, bireyin acı verici duygularla başa çıkmak için kullandığı bir savunma mekanizmasıdır.
- Öfke: Kaybın gerçekliği kabul edildikçe, birey öfkeli ve huzursuz hissedebilir. Bu öfke, kayıp nedeniyle duyulan çaresizlik ve adaletsizlik duygularından kaynaklanır.
- Pazarlık: Birey, kaybı geri alabileceğine veya durumu değiştirebileceğine inanarak, umutsuzca pazarlık yapmaya başlar. Bu aşama, bireyin kontrolü geri kazanma ve kaybı anlamlandırma çabasıdır.
- Depresyon: Birey, kaybın kalıcı olduğunu fark etmeye başladığında, üzüntü ve çaresizlik duyguları yoğunlaşır. Bu aşama, kaybın yasını tutmak için yaşanan doğal bir süreçtir.
- Kabullenme: Kabullenme aşamasında, birey kaybı ve değişimi kabul eder ve yaşamına yeni bir anlam kazandırmak için yavaşça ilerlemeye başlar.
Başa Çıkma Stratejileri
Yas sürecini atlatmada yardımcı olabilecek bazı başa çıkma stratejileri şunlardır:
- Duygularınızı ifade edin: Duygularınızı açıkça ifade etmek, yas sürecinde yaşadığınız duygusal yoğunluğu hafifletmeye yardımcı olabilir. Güvendiğiniz arkadaşlarınızla, ailenizle veya bir terapistle konuşarak duygularınızı paylaşın.
- Destek grubu bulun: Yas sürecinde benzer deneyimler yaşayan diğer insanlarla bağlantı kurarak, duygularınızı anlayan ve paylaşan bir destek grubu oluşturun.
- Kendinize zaman tanıyın: Yas sürecinin her aşaması, bireyler için farklı sürelerde yaşanabilir. Kendinize yasınızı tutmak ve iyileşmek için gereken zamanı tanıyın.
- Günlük rutinlerinize devam edin: Yas sürecinde, günlük rutinlerinize devam etmek, yaşamınıza anlam ve düzen katmaya yardımcı olabilir.
- Fiziksel sağlığınıza dikkat edin: Yas süreci sırasında, uyku düzeninize, beslenmenize ve egzersiz rutininize dikkat ederek, fiziksel sağlığınızı korumaya çalışın.
- Stresle başa çıkma yöntemleri öğrenin: Meditasyon, derin nefes alma ve ilgi alanlarınıza yönelme gibi stresle başa çıkma yöntemlerini öğrenerek, yas sürecinde yaşadığınız stresi hafifletebilirsiniz.
- Yeni yaşam hedefleri belirleyin: Kayıp ve ayrılık sonrası, yaşamınıza yeni bir anlam ve amaç kazandırmak için yeni hedefler belirleyin.
- İyileşme sürecini kabul edin: Yas sürecinde ileri geri adımlar atabilirsiniz ve bu normaldir. İyileşme sürecinin zaman alabileceğini ve iniş çıkışlarla dolu olabileceğini kabul edin.
- Yardım istemekten çekinmeyin: Eğer yas sürecini atlatmakta zorlanıyorsanız, profesyonel yardım almak konusunda çekinmeyin. Bir terapist, size bu zorlu dönemi aşmada rehberlik edebilir.
Yas süreci, her bireyin kendi deneyimlerine göre farklı şekillerde yaşadığı zorlu bir dönemdir. Bu süreçte, kaybı kabullenmek, duyguları ifade etmek ve başa çıkma stratejilerini kullanarak, yaşamınıza anlam katmaya devam etmek önemlidir. Unutmayın ki, zamanla ve doğru desteğe sahip olarak, yas sürecinden geçmek ve yaşamınıza yeni bir yön vermek mümkündür.
Yeni yazılardan haberdar olmak için e-posta listeme kayıt olabilirsiniz. Aşağıdaki kutucuğa e-posta adresinizi yazıp kaydol tuşuna basarsanız her yazı yayınlandığında otomatik olarak bilgilendirileceksiniz.
Anıl Yılmaz
Uzm. Psikolog & Psikoterapist
